قدرشناسی از نعمت‌های الهی؛ پیام اصلی دعای عرفه
گروه معارف: عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی پیام اصلی دعای عرفه را قدرشناسی از نعمت‌های خداوند دانست و گفت: با توجه به این دعا، امام حسین(ع) به همه ما یادآور می‌شوند که سپاسگزار تمام نعمت‌های آشکار و پنهان الهی باشیم.
صاحبعلی اکبری، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی در خصوص ویژگی‌های دعای عرفه اظهار کرد: دعای عرفه یک دوره مختصر عرفان اسلامی است.
وی با اشاره به فرازهای دعای عرفه، ادامه داد: مفاهیم شکر و حمد در خصوص نعمت‌های الهی، شناخت خود و خدا و تضرع، در قسمت‌های مختلف دعا به آن‌ها پرداخته شده است.
اکبری با بیان اینکه حمد و شکر پروردگار بسیار در دعای عرفه تکرار شده است، ابراز کرد: در قسمت دیگر دعا به اراده و قدرت الهی مبنی بر اینکه خداوند هر کاری اراده کند و دستور دهد، سریع انجام می‌شود و بر اراده و تصمیم خداوند هیچ چیز مانع نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ابراز کرد: بنده وظیفه دارد که صبح تا شب شکر پروردگار را به جای آورد، خداوند نیز این مسئله را در آیه هفت سوره ابراهیم یادآور شده است: «وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ؛ و آنگاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعا سپاسگزارى كنيد [نعمت] شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسى نماييد قطعا عذاب من سخت خواهد بود.
وی با بیان اینکه حمد و سپاس عملی است که در مقابل نعمتِ داده شده، صورت می‌گیرد، به تفاوت حمد و شکر اشاره و ابراز کرد: وقتی خداوند نعمتی به انسان بدهد و یا بر اساس حکمت، در دادن نعمتی تأخیر کند، باید حمد او را به جا آوریم ولی شکر در برابر نعمت یاد می‌شود.
اکبری عنوان کرد: حمد عمومیت دارد و برای نعمت و غیر نعمت باید سپاسگزار خداوند باشیم ولی شکر فقط برای نعمت است.
وی ادامه داد: حمد فقط از طریق لسان صورت می‌گیرد ولی شکر دارای مراتبی است و با زبان، قلب و جوارح می‌توان شکر الهی را به جا آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به فرازی از دعای عرفه، ابراز کرد: امام حسین(ع) در قسمتی از این دعا می‌فرمایند: «اگر تمام عمر بخواهیم شکرگزار نعمت‌های الهی باشیم نخواهیم توانست تا همه نعمت‌ها را سپاسگزار باشیم»؛ انسانی همانند امام حسین(ع) که به والاترین درجه کمال رسیده، این طور قدردان نعمت‌های خداوند است.
اکبری گفت: بیشترین مفهومی که امام حسین(ع) در دعای عرفه به آن توجه داشته، همین حمد و سپاس از خداوند است، این سخنان بیانگر درجه خودشناسی امام حسین(ع) است و از همین روست که امام می‌فرمایند: «نمی‌توان حتی تمام عمر سپاسگزار نعمت‌های الهی بود».
وی با اشاره به مراتب شکر ابراز کرد: شکر زبانی که مربوط به عموم مردم، شکر قلبی که مربوط به خواص و شکر با اعضا و جوارح که هم مرتبط با عموم و هم خواص مردم است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، روز عرفه را روز شناخت معرفی کرد و گفت: عرفه به معنای شناخت است و حاجیان در صحرای عرفات از هوای نفس و دنیا گذشته و فقط با لباس احرام در آن هوای گرم و طاقت‌فرسا در جستجوی شناخت خود و خدای خود هستند.
وی بیان کرد: برای رسیدن به شناخت خداوند باید جهاد اکبر که همان مبارزه با نفس است را داشته باشیم، باید دل از تعلقات دنیوی ببریم چرا که نفس آدمی همیشه در حال فریب او با زینت‌های دنیوی است و اگر کسی بخواهد به درجه شناخت الهی برسد، باید این مبارزه را شروع کند.
اکبری با اشاره به سوره آیه 27 تا 30 فجر «يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً، فَادْخُلِي فِي عِبَادِي، وَادْخُلِي جَنَّتِي؛ ای نفس مطمئنه، خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت بازگرد و در ميان بندگان من درآى و در بهشت من داخل شو»، گفت: کسی خواهد توانست به آن نفس مطمئنه برسد که نفس خود را زیر پا بگذارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی پیام اصلی دعای عرفه را قدرشناسی از نعمت‌های خداوند دانست و گفت: با توجه به این دعا، امام حسین(ع) به همه ما یادآور می‌شوند که سپاسگزار تمام نعمت‌های آشکار و پنهان الهی باشیم.
وی با اشاره به فرازهای دعای عرفه، ادامه داد: مفاهیم شکر و حمد در خصوص نعمت‌های الهی، شناخت خود و خدا و تضرع، در قسمت‌های مختلف دعا به آن‌ها پرداخته شده است.
اکبری با بیان اینکه حمد و شکر پروردگار بسیار در دعای عرفه تکرار شده است، ابراز کرد: در قسمت دیگر دعا به اراده و قدرت الهی مبنی بر اینکه خداوند هر کاری اراده کند و دستور دهد، سریع انجام می‌شود و بر اراده و تصمیم خداوند هیچ چیز مانع نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ابراز کرد: بنده وظیفه دارد که صبح تا شب شکر پروردگار را به جای آورد، خداوند نیز این مسئله را در آیه هفت سوره ابراهیم یادآور شده است: «وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ؛ و آنگاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعا سپاسگزارى كنيد [نعمت] شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسى نماييد قطعا عذاب من سخت خواهد بود.
وی با بیان اینکه حمد و سپاس عملی است که در مقابل نعمتِ داده شده، صورت می‌گیرد، به تفاوت حمد و شکر اشاره و ابراز کرد: وقتی خداوند نعمتی به انسان بدهد و یا بر اساس حکمت، در دادن نعمتی تأخیر کند، باید حمد او را به جا آوریم ولی شکر در برابر نعمت یاد می‌شود.
اکبری عنوان کرد: حمد عمومیت دارد و برای نعمت و غیر نعمت باید سپاسگزار خداوند باشیم ولی شکر فقط برای نعمت است.
وی ادامه داد: حمد فقط از طریق لسان صورت می‌گیرد ولی شکر دارای مراتبی است و با زبان، قلب و جوارح می‌توان شکر الهی را به جا آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به فرازی از دعای عرفه، ابراز کرد: امام حسین(ع) در قسمتی از این دعا می‌فرمایند: «اگر تمام عمر بخواهیم شکرگزار نعمت‌های الهی باشیم نخواهیم توانست تا همه نعمت‌ها را سپاسگزار باشیم»؛ انسانی همانند امام حسین(ع) که به والاترین درجه کمال رسیده، این طور قدردان نعمت‌های خداوند است.
اکبری گفت: بیشترین مفهومی که امام حسین(ع) در دعای عرفه به آن توجه داشته، همین حمد و سپاس از خداوند است، این سخنان بیانگر درجه خودشناسی امام حسین(ع) است و از همین روست که امام می‌فرمایند: «نمی‌توان حتی تمام عمر سپاسگزار نعمت‌های الهی بود».
وی با اشاره به مراتب شکر ابراز کرد: شکر زبانی که مربوط به عموم مردم، شکر قلبی که مربوط به خواص و شکر با اعضا و جوارح که هم مرتبط با عموم و هم خواص مردم است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، روز عرفه را روز شناخت معرفی کرد و گفت: عرفه به معنای شناخت است و حاجیان در صحرای عرفات از هوای نفس و دنیا گذشته و فقط با لباس احرام در آن هوای گرم و طاقت‌فرسا در جستجوی شناخت خود و خدای خود هستند.
وی بیان کرد: برای رسیدن به شناخت خداوند باید جهاد اکبر که همان مبارزه با نفس است را داشته باشیم، باید دل از تعلقات دنیوی ببریم چرا که نفس آدمی همیشه در حال فریب او با زینت‌های دنیوی است و اگر کسی بخواهد به درجه شناخت الهی برسد، باید این مبارزه را شروع کند.
اکبری با اشاره به سوره آیه 27 تا 30 فجر «يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً، فَادْخُلِي فِي عِبَادِي، وَادْخُلِي جَنَّتِي؛ ای نفس مطمئنه، خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت بازگرد و در ميان بندگان من درآى و در بهشت من داخل شو»، گفت: کسی خواهد توانست به آن نفس مطمئنه برسد که نفس خود را زیر پا بگذارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی پیام اصلی دعای عرفه را قدرشناسی از نعمت‌های خداوند دانست و گفت: با توجه به این دعا، امام حسین(ع) به همه ما یادآور می‌شوند که سپاسگزار تمام نعمت‌های آشکار و پنهان الهی باشیم.
