اعتکاف؛ گریزی از خود‌خواهی به سوی گردونه‌های بلند خداگرایی
گروه اجتماعی: اعتکاف آب حیات در کویر غفلت، بستر سیر و سلوک، اندیشه و عرفان، تفکر و خردورزی برون‌رفت از خویش و حضور در محضر حق تعالی است؛ اعتکاف گریز از خود‌خواهی و تن‌پروری به سوی گردونه‌های بلند خداگرایی و زمینه بازگشت و توبه است.
اعتکاف آب حیات در کویر غفلت، بستر سیر و سلوک، اندیشه و عرفان، تفکر و خردورزی برون‌رفت از خویش و حضور در محضر حق تعالی است؛ اعتکاف گریز از خود‌خواهی و تن‌پروری به سوی گردونه‌های بلند خداگرایی و زمینه بازگشت و توبه است. اعتکاف بازگشت به معنویت و خویشتن خویش، بازگشت به نیایش و دعا، نماز و تلاوت، کمک طلبیدن و یاری خواستن از عالم غیب، اعتکاف گریز از دنیاگرایی و لذت، با جانب لذت‌های معنوی و عرفانی است.
تطهیر قلب از پلیدی حب مال از اثرات ادای صدقات
پیامبر اعظم(ص) به طور منظم به اعتکاف می‌پرداخت تا همگان به ویژه دست اندرکاران حکومت، رجال سیاسی و کسانی که منصب و مقام دارند، درس عرفان، معنویت‌گرایی، ذکر، نیایش، نماز خوانی،روزه‌داری و تلاوت قرآن حکیم دهد، سالکان طریق بندگی و راه‌یافتگان وادی حقیقت بر این باورند که عبادت‌ها از نظر اثر‌گذاری در روح و روان آدمی، مختلفند؛ بعضی اثر تطهیر، برخی سبب تزیین جان و بعضی از فضای روح، رفع تاریکی نموده و برخی نور جلب می‌نمایند، چنانکه اثر ادای حقوق مالی و صدقات دارای تطهیر قلب از پلیدی حب مال است.
اعتکاف با روزه همراه است؛ روزه داری مایه تقویت اراده در برابر تمایلات نفسانی و مصونیت از غلبه شهوت است، نماز تنویر روح به نور ذکر خداست چنانکه عارف نامدار «شیخ محمد بهاری همدانی» می‌گوید: «شارع مقدس عبادات را یک سنخ نگردانیده، بلکه مختلف قرار داده است زیرا به هریک از آنها رزیله‌ای از رزایل از مکلف زایل می‌کند تا با اشتغال به آنها تصفیه تمام عیار شود.از حطام(کالاهای بی‌ارزش دنیا) و کما اینکه روزه قطع می‌کند انسان را از مشتهیات نفسانی و نماز نیز نهی می‌کند از هر فحشا و منکری و همین طور سایر عبادات»
با این لحاظ اعتکاف معجونی از اعمال مهم اسلام است که آثار فروانی دارد چراکه عمل معتکف، آمیزه‌ای از روزه، نماز، نیایش، تلاوت قرآن، جهاد با نفس وو حضور در مسجد و تمرین بندگی است؛ از این رو در عمل عبادی و عرفانی اعتکاف اثر معنوی چند عمل مهم عبادی وجود دارد و می توان گفت که اعتکاف به دلیل اینکه با روزه‌داری و امساک همراه است، مایه تقویت اراده است.
اعتکاف هم خاصیت تقویت روح دارد
اعتکاف هم خاصیت تقویت روح دارد، زیرا که همراه و عجین با نماز است بدین خاطر سبب طهارت و تزیین روح می‌شود و هم تطهیر دل از حب دنیا را دارد زیرا معتکف به خاطر انس گرفتن و برقراری ارتباط با خداوند برای مدتی دست از کسب و کار دنیا کشیده، به خلوت جانان می‌شتابد و هم نورانیت ذکر با خدا را دارد؛ معتکف با زمزمه سحری و همیشگی خویش ساعات اعتکاف را به ترنم دعا و مناجات سپری می‌کند و علاوه بر آن اعتکاف هم‌نشینی و معاشرت با خوبان است که در تطهیر دل از پلیدی کبر و رام‌ساختن نفس بدکیش از پلشتی‌ها فوق‌العاده مؤثر است.
در دنیای پرغوغای دنیاگرایی، به خاطر کشش و جاذبه‌های مادیت بر قلب و روان آدمی، زنگار دنیا دوستی و دنیا‌طلبی می‌نشیند؛زنگاری از غفلت وو دوری از خداوند که اگر با ذکر و نیایش،سیر و سلوک عبادت برطرف نشود ممکن است معنویت را از وجود انسان ریشه‌کن کند؛ از این رو عمل رفیع عبادی و عرفانی اعتکافو مؤلفه‌های آن مهم‌ترین عامل و ارکان زنگار‌زدایی و نیز سبب تهذیب، سازندگی،فرتنی و خداباوریاست که با مرور بر آموزه‌های دینی و احکام اعتکاف و روایات ذکر شده در این زمینه این مهم روشن می شود.
هر دوست به خلوت کردن با محبوب خویش علاقه دارد
هر دوست به خلوت کردن با محبوب خویش علاقه دارد؛ مولای پارسیان حضرت علی(ع) در دل شب‌ها با خداوند خلوت و مناجات داشت و دیگر پیشوایان معصوم(ع) به ویژه امام زین‌العابدین(ع) همواره در تاریکی شب با معشوق خود ناله‌های جانسوز سر می‌داد.
ابن عباس از پیامبر اکرم(ص) روایت کرده است: «معتکف با اعتکاف خود گناهان را حبس و زندانی می‌کند، پاداش وی مانند پاداش کسی است که تمام نیکی و خوبی‌ها را انجام داده است»، امام سجاد(ع) نیز فرمودند: «کسی که دهه آخر ماه رمضان را اعتکاف کند مانند کسی است که دو حج تمتع و دو عمره انجام داده است».
البته اعتکاف از نظر زمان دارای محدودیت نیست در هر زمانی که بتوان روزه گرفت اعتکاف نیز درست است، اکنون در ایران از برکت انقلاب اسلامی و در پرتو زحمات امام راحل(ره) اعتکاف در سه روز ماه رجب‌المرجب رواج یافته و انجام می‌شود و شاهد هستیم که هرساله با فرا رسیدن ایام‌البیض سیل مشتاقان وصال دوست به ویژه جوانان با شور و شیدا با سوی مساجد جامع شهر هجوم می‌آورند.
یادداشت از مریم بیگدلو
تطهیر قلب از پلیدی حب مال از اثرات ادای صدقات
پیامبر اعظم(ص) به طور منظم به اعتکاف می‌پرداخت تا همگان به ویژه دست اندرکاران حکومت، رجال سیاسی و کسانی که منصب و مقام دارند، درس عرفان، معنویت‌گرایی، ذکر، نیایش، نماز خوانی،روزه‌داری و تلاوت قرآن حکیم دهد، سالکان طریق بندگی و راه‌یافتگان وادی حقیقت بر این باورند که عبادت‌ها از نظر اثر‌گذاری در روح و روان آدمی، مختلفند؛ بعضی اثر تطهیر، برخی سبب تزیین جان و بعضی از فضای روح، رفع تاریکی نموده و برخی نور جلب می‌نمایند، چنانکه اثر ادای حقوق مالی و صدقات دارای تطهیر قلب از پلیدی حب مال است.
اعتکاف با روزه همراه است؛ روزه داری مایه تقویت اراده در برابر تمایلات نفسانی و مصونیت از غلبه شهوت است، نماز تنویر روح به نور ذکر خداست چنانکه عارف نامدار «شیخ محمد بهاری همدانی» می‌گوید: «شارع مقدس عبادات را یک سنخ نگردانیده، بلکه مختلف قرار داده است زیرا به هریک از آنها رزیله‌ای از رزایل از مکلف زایل می‌کند تا با اشتغال به آنها تصفیه تمام عیار شود.از حطام(کالاهای بی‌ارزش دنیا) و کما اینکه روزه قطع می‌کند انسان را از مشتهیات نفسانی و نماز نیز نهی می‌کند از هر فحشا و منکری و همین طور سایر عبادات»
با این لحاظ اعتکاف معجونی از اعمال مهم اسلام است که آثار فروانی دارد چراکه عمل معتکف، آمیزه‌ای از روزه، نماز، نیایش، تلاوت قرآن، جهاد با نفس وو حضور در مسجد و تمرین بندگی است؛ از این رو در عمل عبادی و عرفانی اعتکاف اثر معنوی چند عمل مهم عبادی وجود دارد و می توان گفت که اعتکاف به دلیل اینکه با روزه‌داری و امساک همراه است، مایه تقویت اراده است.
اعتکاف هم خاصیت تقویت روح دارد
اعتکاف هم خاصیت تقویت روح دارد، زیرا که همراه و عجین با نماز است بدین خاطر سبب طهارت و تزیین روح می‌شود و هم تطهیر دل از حب دنیا را دارد زیرا معتکف به خاطر انس گرفتن و برقراری ارتباط با خداوند برای مدتی دست از کسب و کار دنیا کشیده، به خلوت جانان می‌شتابد و هم نورانیت ذکر با خدا را دارد؛ معتکف با زمزمه سحری و همیشگی خویش ساعات اعتکاف را به ترنم دعا و مناجات سپری می‌کند و علاوه بر آن اعتکاف هم‌نشینی و معاشرت با خوبان است که در تطهیر دل از پلیدی کبر و رام‌ساختن نفس بدکیش از پلشتی‌ها فوق‌العاده مؤثر است.
در دنیای پرغوغای دنیاگرایی، به خاطر کشش و جاذبه‌های مادیت بر قلب و روان آدمی، زنگار دنیا دوستی و دنیا‌طلبی می‌نشیند؛زنگاری از غفلت وو دوری از خداوند که اگر با ذکر و نیایش،سیر و سلوک عبادت برطرف نشود ممکن است معنویت را از وجود انسان ریشه‌کن کند؛ از این رو عمل رفیع عبادی و عرفانی اعتکافو مؤلفه‌های آن مهم‌ترین عامل و ارکان زنگار‌زدایی و نیز سبب تهذیب، سازندگی،فرتنی و خداباوریاست که با مرور بر آموزه‌های دینی و احکام اعتکاف و روایات ذکر شده در این زمینه این مهم روشن می شود.
هر دوست به خلوت کردن با محبوب خویش علاقه دارد
هر دوست به خلوت کردن با محبوب خویش علاقه دارد؛ مولای پارسیان حضرت علی(ع) در دل شب‌ها با خداوند خلوت و مناجات داشت و دیگر پیشوایان معصوم(ع) به ویژه امام زین‌العابدین(ع) همواره در تاریکی شب با معشوق خود ناله‌های جانسوز سر می‌داد.
ابن عباس از پیامبر اکرم(ص) روایت کرده است: «معتکف با اعتکاف خود گناهان را حبس و زندانی می‌کند، پاداش وی مانند پاداش کسی است که تمام نیکی و خوبی‌ها را انجام داده است»، امام سجاد(ع) نیز فرمودند: «کسی که دهه آخر ماه رمضان را اعتکاف کند مانند کسی است که دو حج تمتع و دو عمره انجام داده است».
البته اعتکاف از نظر زمان دارای محدودیت نیست در هر زمانی که بتوان روزه گرفت اعتکاف نیز درست است، اکنون در ایران از برکت انقلاب اسلامی و در پرتو زحمات امام راحل(ره) اعتکاف در سه روز ماه رجب‌المرجب رواج یافته و انجام می‌شود و شاهد هستیم که هرساله با فرا رسیدن ایام‌البیض سیل مشتاقان وصال دوست به ویژه جوانان با شور و شیدا با سوی مساجد جامع شهر هجوم می‌آورند.
یادداشت از مریم بیگدلو
