«صحیفه سجادیه» در میان مسلمانان غریب است/ ضرورت ترجمه اثر به زبان‌های دیگر
گروه ادب: حجت‌الاسلام هادی اشرفی گفت: صحیفه سجادیه باید به زبان‌های مختلف و در سطوح مختلف نگاشته و تدریس شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام نوراللهیان، مشاور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره اهمیت ویژه صحیفه سجادیه به خط «تقی‌الدین ابراهیم کفعمی» بیان کرد: در کتابخانه‌های بزرگ جهان نسخه‌های خطی بسیاری از صحیفه سجادیه وجود دارد، اما اهمیت صحیفه سجادیه تقی‌الدین ابراهیم کفعمی از این جهت است که تخصص ایشان در ادعیه و دعای معصومین(ع) بوده، البته صحیفه‌پژوه هم بوده است که به دقت نظر فراوان و بسیار ادیبانه و موشکافانه در نگارش صحیفه داشته است. بنابراین نسبت به صحیفه‌هایی که در دسترس ما بوده کاملتر و دقیق‌تر است و بسیاری از علما و دانشمندان شیعه مانند سلطان علما، سیدمحمدحسین قلی و … بر این صحیفه حاشیه‌نگاری کردند و این نسخه در اختیار بنیاد محقق طباطبایی قرار گرفته است.
این استاد دانشگاه و حوزه درباره مقدمه این صحیفه افزود: صحیفه‌پژوهان می‌گویند که ۱۸۰ صفحه مقدمه‌ای که 16 سال فیش‌برداری‌ها را به پای این صحیفه ریختند و آن هم کارهای فراوانی بر آن انجام شده است و بسیار دقیق و با نظام دانشنامه‌نویسی ۱۲ قرن آنچه که بر صحیفه گذشته را آوردند و یک مقدمه‌ای شده که بستر پیدایش صحیفه که در محضر سه امام بوده است (امام سجاد(ع) املاء کردند، امام باقر(ع) نوشتند و امام صادق(ع) می‌گویند من هم در این جلسه بودم، جدم امام سجاد در این جلسه دیکته می‌کردند).
حجت‌الاسلام نوراللهیان با بیان اینکه در ادبیات دینی ما هم به امام سجاد(ع) و آثار ایشان کم‌توجهی شده است، تصریح کرد: در عرصه صحیفه و آثار امام سجاد(ع) کارهای ناشده زیادی وجود دارد، از جمله شعر برای صحیفه. گاهی یک شعر خوب بسیار اثرگذارتر از سخنرانی‌ها و کتاب است.
حکیم: ما به صحیفه سجادیه توجه نداریم
سیدمحمدحسین حکیم، پژوهشگر درباره کتاب صحیفه سجادیه توضیح داد: صحیفه سجادیه یکی از کهن‌ترین و مهمترین کتب تمدن اسلامی است که بعد از قرآن به دست ما رسیده. صحیفه از امام معصوم(ع) به دست ما رسیده است، از خصوصیات دیگر آن این است که تنها شیعیان اثنی عشری به آن توجه ندارند و جزء معدود کتاب‌هایی است که فرقه‌ها و مذاهب دیگر مانند زیدیه و اسماعیلیه نیز به آن توجه خاصی دارند؛ به این دلیل که راوی اول کتاب زید پسر امام سجاد(ع) بوده، بنابراین صحیفه برای زیدیه هم کتاب مهمی به حساب می‌آید؛ ما متأسفانه توجه زیادی به صحیفه سجادیه نداریم، اما این کتاب جزء کتب درسی اسماعیلیه است.
وی ادامه داد: با تمام اهمیتی که این کتاب برای ما دارد اما قدر آن را نمی‌دانیم. در حال حاضر صحیفه چاپی درست و صحیحی که بگوییم بسیاری از نسخه‌ها با آن مقابله شده باشد یا نزدیک به آن متنی است که از امام معصوم صادر شده، نداریم و نسخه‌هایی که امروزه چاپ می‌شود همه از روی تصحیحی است که ۵۰ سال قبل، «محمد مشکات» انجام داده و رونویسی می‌شود.
این نسخه‌شناس با توجه به اهمیت صحیفه سجادیه کفعمی عنوان کرد: از مهمترین وجه اهمیت این نسخه، کاتب آن «تقی‌الدین ابراهیم کفعمی» از چهره‌های درخشان ادب دعانویسی شیعه است. وی با تدوین مجدد دعاهای شیعه در قرن نهم چندین مجموعه دعا را فراهم کرده است که مهمترین آن دو کتاب «البلد الامان» و «جنه الامان الواقیه و جنت الامان الباقیه» است. کفعمی را می‌توان یکی از سه فرد برجسته در این موضوع در طول تاریخ شیعه قلمداد کرد.
حکیم افزود: کفعمی شخص معمولی نبود که نسخه‌ای از صحیفه سجادیه برای خود نوشته باشد، وی دقت‌های ویژه‌ای در نقل و بیان احادیث داشته که سبب می‌شود، وی نسبت به سایر نقالان حدیث و دعا جایگاه قابل توجهی پیدا کند. به همین جهت این نسخه می‌تواند نشان‌دهنده روایت او از صحیفه سجادیه باشد. بعد از کتابت این نسخه سیر نقل و انتقالات صحیفه کفعمی به مدت ۲۵۰ سال بر ما مستور می‌شود.
این پژوهشگر با بیان اینکه اندیشمندان بزرگ به دنبال صحیفه کفعمی بودند، گفت: نکته‌ای که در نسخه کفعمی قابل توجه است که علمای بزرگ شیعه در پی یافتن آن بوده‌اند و سندی از محمدصالح خاتون‌آبادی، داماد «علامه محمدباقر مجلسی» در دست است که نشان می‌دهد «شیخ بهایی» و «علامه محمدتقی مجلسی» بسیار در جست‌وجوی این صحیفه بودند؛ اما موفق نشدند تا آن را پیدا کنند. به درستی مشخص نیست از چه تاریخی اما به طور مسلم حدود ۳۰۰ سال قبل این نسخه در سرزمین هندوستان دیده شده است. در این سالیان این نسخه یکی از نسخه‌های مطرح صحیفه سجادیه در هندوستان به شمار می‌رفت و اکنون نسخه‌های متعددی شناسایی شده است که در آن سرزمین به واسطه یا با واسطه از روی این نسخه کتابت یا تصحیح شدند، اما این نسخه در ایران شناخته شده نبود.
عبدالحسین طالعی، نویسنده «قصه زمین» برای توصیف نسخه صحیفه سجادیه کفعمی گفت: وضعیت فرهنگی کشور را همه می‌دانیم و در این خشکسالی مالی و محدودیت‌ها انجام کارهای فرهنگی بسیار دشوار است و من با توجه به این محدودیت‌ها با ناامیدی و یأس برای چاپ این صحیفه پیگیر شدم، برای من بسیار شورانگیز و فوق‌العاده است که یأس من به امید تبدیل شد و به ثمر نشست. این موضوع من را به یاد این حدیث انداخت، امام جواد(ع) می‌گوید به چیزی که ناامیدی، امیدوارتر باش تا آن چیزی که امیدوارتری.
خسروی: صحیفه سجادیه می‌تواند خلأهای عرفانی را برطرف کند
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، معاون پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) با توجه به خلأ عرفان واقعی در میان جوانان تصریح کرد: نیاز شدید جامعه ما عرفان واقعی است که جوانان ما به خاطر خلأهای عرفانی به سمت عرفان‌های کاذب می‌روند؛ تنها چیزی که می‌تواند این خلأ را پر کند، صحیفه سجادیه است.
وی درباره تاثیر دعاهای امام سجاد(ع) عنوان کرد: دعاهای امام زین‌العابدین(ع) در انسان‌ها تأثیر بسیاری دارد. اما متأسفانه ما گوهر قیمتی داریم و ارزش آن را نمی‌دانیم. نکته جالب توجه این است دعای مناجات «خمس عشر» بسیار کاربردی است به این دلیل که انسان همیشه در یک حالت و احوال نیست و همیشه نمی‌خواهد که گریه یا گلایه کند. انسان گاهی هم حالت شوق یا ترس دارد که امام سجاد (ع) برای هر احوال انسان یک دعای کوچکی بیان کرده است که در هر حالتی انسان بتواند با خداوند خود ارتباط برقرار کند؛ برای مثال امام سجاد می‌گوید «إِلَهِی إِلَیْکَ أَشْکُو قَلْبا قَاسِیا» (به جای اینکه از دیگران شکایت کنم از خودم شکایت می‌کنم) تأثیراتی که این دعاها در روان و اخلاق انسان دارد، بی‌نظیر است.
اشرفی: صحیفه سجادیه پیش‌نیاز معرفی قرآن به ادیان ابراهیمی است
حجت‌الاسلام هادی اشرفی درباره صحیفه سجادیه توضیح داد: صحیفه سجادیه شاهکار امام زین‌العابدین(ع) در میان ادیان غیرابراهیمی به ویژه در میان بهاییت است. تفاوت نسخه صحیفه سجادیه که در میان بهاییان وجود دارد، در این است که همه ادعیه در آن آمده و تنها برخی از واژه‌ها و فرازها تفاوت دارد و این نسخه‌ای است که تدریس می‌شود. اما آنچه که من بعد از این نسخه گرفتم و در مراکز مذهبی بهاییت حضور پیدا کردم و دیدم که فرازهایی از دعای صحیفه سجادیه مربوط، دعای «مکارم‌الاخلاق»، «رسالت‌الحقوق» ترجمه شده و به اسم بها به مردم به عنوان دین مدرن عرضه می‌شود.
وی بیان کرد: در اینجا بود که متوجه شدم بهاییت بر سر سفره امام سجاد(ع) نشسته، اما در میان ما مظلوم و غریب است. امام سجاد (ع) در سخت‌ترین شرایط زندگی خودش در حقیقت نسخه شفای دردها و رنج‌های بشریت در فراز و فرود زندگی را فریاد کشیده است.
حجت‌الاسلام اشرفی در پایان با اشاره به اهمیت صحیفه سجادیه در دین اسلام، عنوان کرد: پیش‌نیاز معرفی قرآن و اسلام در ادیان غیرابراهیمی که مبتنی بر بعضی از اصول اخلاقی است، نیازمند معرفی صحیفه سجادیه است. ما باید با ادیان دیگر با زبان امام سجاد(ع) صحبت کنیم. صحیفه سجادیه باید به زبان‌های مختلف و در سطوح مختلف نگاشته و تدریس شود.
